Thông tư 68/2024/TT-BTC quy định về giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán; bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; hoạt động của công ty chứng khoán và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán, chính thức có hiệu lực từ ngày 02/11/2024. Với những quy định sửa đổi, bổ sung mang tính đột phá, thông tư không chỉ hỗ trợ thúc đẩy tính minh bạch và hiện đại hóa thị trường mà còn đảm bảo thực hiện hiệu quả những mục tiêu đã được xác định tại Chiến lược phát triển TTCK đến năm 2030 mà Chính phủ đề ra.
Mở rộng đối tượng được đặt lệnh mua cổ phiếu không yêu cầu đủ tiền
Trước đây, theo 120/2020/TT-BTC ngày 31 tháng 12 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định, nhà đầu tư chỉ được phép đặt lệnh mua chứng khoán khi có đủ tiền trên tài khoản giao dịch, ngoại trừ các trường hợp giao dịch ký quỹ theo quy định tại Điều 9. Tuy nhiên, Thông tư 68/2024/TT-BTC đã cập nhật thêm đối tượng được miễn yêu cầu này, bao gồm các tổ chức được thành lập theo pháp luật nước ngoài tham gia đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam (NĐTTCNN). Theo Điều 9a mới được bổ sung, NĐTTCNN được phép mua cổ phiếu mà không cần đảm bảo đủ tiền trên tài khoản giao dịch tại thời điểm đặt lệnh. Quy định này đánh dấu một bước tiến trong việc tạo lập hành lang pháp lý rõ ràng và thuận lợi cho các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài tiếp cận thị trường chứng khoán Việt Nam. Việc không yêu cầu đủ tiền trên tài khoản giao dịch khi đặt lệnh giúp NĐTTCNN linh hoạt hơn trong việc quản lý dòng tiền, từ đó khuyến khích họ tăng cường đầu tư.
Theo thông tư 68/2024/TT-BTC, CTCK phải thực hiện đánh giá rủi ro thanh toán của NĐTTCNN để xác định mức tiền cần có khi đặt lệnh mua cổ phiếu (nếu có). Thỏa thuận này được thực hiện giữa CTCK và NĐTTCNN hoặc giữa đại diện theo ủy quyền của các bên. Trường hợp NĐTTCNN không thanh toán đủ tiền cho giao dịch, nghĩa vụ thanh toán thiếu tiền được chuyển sang CTCK nơi nhà đầu tư nước ngoài đặt lệnh, thông qua tài khoản tự doanh (trừ trường hợp được quy định tại khoản 5 điều 9 thông tư 120/2020/TT-BTC).
Thông tư cũng quy định rõ, CTCK được chuyển quyền sở hữu ngoài hệ thống giao dịch chứng khoán hoặc bán thỏa thuận trên hệ thống giao dịch chứng khoán (trường hợp không thực hiện được bán thỏa thuận do giá chuyển nhượng cổ phiếu nằm ngoài biên độ giá hoặc khối lượng cổ phiếu không đáp ứng khối lượng giao dịch thỏa thuận tối thiểu của Sở giao dịch chứng khoán) đối với số cổ phiếu đã chuyển về tài khoản tự doanh của mình cho NĐTTCNN thiếu tiền thanh toán giao dịch mua cổ phiếu theo quy định tại khoản 2 Điều này chậm nhất vào ngày giao dịch liền kề sau ngày cổ phiếu được hạch toán vào tài khoản tự doanh của CTCK và đảm bảo không làm vượt quá hạn mức tối đa về tỷ lệ sở hữu của NĐTTCNN theo quy định pháp luật đối với cổ phiếu đó.
Ngoài ra, ngân hàng lưu ký nơi NĐTTCNN mở tài khoản lưu ký chứng khoán chịu trách nhiệm thanh toán giao dịch thiếu tiền và các chi phí phát sinh (nếu có) trong trường hợp xác nhận sai số dư tiền gửi của NĐTTCNN với CTCK dẫn tới thiếu tiền thanh toán giao dịch mua cổ phiếu.
Quy định này giúp CTCK thu hút thêm khách hàng quốc tế, từ đó tăng trưởng doanh thu và mở rộng phạm vi hoạt động. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh thị trường chứng khoán đang hướng đến hội nhập sâu rộng hơn với quốc tế. Mặt khác, quy định mới đòi hỏi CTCK nâng cao năng lực quản lý nếu không muốn đứng trước rủi ro vỡ nợ thanh toán của nhà đầu tư ngoại.
Quy định về công bố thông tin bằng tiếng Anh
Thông tư 68/2024/TT-BTC cũng nhấn mạnh việc tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài thông qua quy định về công bố thông tin bằng tiếng Anh. Lộ trình triển khai cụ thể được nêu rõ, đảm bảo rằng các nhà đầu tư quốc tế có thể dễ dàng tiếp cận thông tin thị trường, nâng cao tính minh bạch và khả năng hội nhập quốc tế của thị trường chứng khoán Việt Nam.
Như vậy, thông tư 68/2024/TT-BTC mang đến những cải cách quan trọng, không chỉ cải thiện khung pháp lý mà còn thúc đẩy sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam theo hướng hiện đại và hội nhập. Việc nới lỏng quy định đặt lệnh, tăng cường hỗ trợ nhà đầu tư tổ chức nước ngoài, cùng với các quy định chi tiết về công bố thông tin, sẽ góp phần xây dựng môi trường đầu tư minh bạch và hấp dẫn hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Nguyễn Anh Vũ
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật