Bộ luật hình sự năm 2015 (Điều 341) quy định tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; tội sử dụng con dấu, tài liệu giả của cơ quan, tổ chức như sau: Người nào làm giả con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác của cơ quan, tổ chức hoặc sử dụng con dấu, tài liệu, giấy tờ đó thực hiện hành vi trái pháp luật. Việc làm giả con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác của cơ quan, tổ chức là là hành vi làm ra con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác của cơ quan, tổ chức giống với con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác thật của cơ quan, tổ chức đó hoặc sử dụng con dấu, tài liệu, giấy tờ đó nhằm lừa dối cơ quan, tổ chức hoặc công dân.
Điều luật được ghép bởi hai tội danh gần nhau gồm: Tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; tội sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan, tổ chức. Các yếu tố cấu thành tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; tội sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan, tổ chức cơ bản cũng không quá khác nhau.
Khách thể: Hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức trong lĩnh vực quản lý hành chính cơ quan Nhà nước về con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác. Bảo vệ sự an toàn của con dấu và các tài liệu, giấy tờ trên cũng chính là bảo đảm sự hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức trong lĩnh vực quản lý hành chính của Nhà nước về con dấu và các loại tài liệu, giấy tờ này; đối tương tác động của tội phạm này là con dấu giả, tài liệu giả, giấy tờ giả.
Mặt khách quan: Hai tội danh được thực hiện bởi hai hành vi khác nhau: hành vi làm giả con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ của cơ quan, tổ chức và hành vi sử dụng con dấu, tài liệu, giấy tờ giả nhằm lừa dối cơ quan, tổ chức hoặc công dân; đối với hành vi làm giả con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ của cơ quan, tổ chức cũng tương tự như đối với tội sản xuất hàng giả quy định tại Điều 192 Bộ luật hình sự chỉ khác nhau ở chỗ “hàng” được làm ra không phải là “hàng hoá” mà là con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ.
Liên quan đến ví dụ vụ việc đang gây xôn xao ở Sơn La khi Bà Nguyễn Thị Phường trú tại thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La không ký giấy vay nợ nhưng Tòa án nhân dân thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La vẫn thụ lý Đơn đề nghị của ông Nguyễn Văn Tuân tại địa chỉ: tổ 12 phường Chiềng Lề, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La khi Công ty TNHH MTV Xây dựng và Thương mại Đại Thắng làm thủ tục đăng ký biến động tại Văn phòng đăng ký đất đai thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sơn La. Theo đó, Văn phòng đăng ký đất đai thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sơn La đã có Công văn số 1659/VPĐKDĐ-ĐKCGCN ngày 26/12/2022 thông báo tạm ngừng thủ tục thủ tục đăng ký biến động quyền sử dụng đất tại Văn phòng đăng ký đất đai thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sơn La theo Đơn đề nghị của ông Nguyễn Văn Tuân. Đáng lưu ý là bà Nguyễn Thị Phường không hề biết và không ký Giấy vay tiền của ông Nguyễn Văn T và Công ty TNHH MTV Xây dựng và Thương mại Đại Thắng do bà Nguyễn Thị Sợi là Chủ tịch HĐTV Công ty cũng không biết về vấn đề này nhưng lại có Giấy vay tiền và Toà án nhân dân lại thụ lý vụ án và áp dụng luôn biện pháp khẩn cấp tạm thời gây thiệt hại cho cá nhân, tổ chức và bức xúc trong dư luận.
Trao đổi với Luật sư Mạnh Xuân Sơn (Liên đoàn Luật sư Việt Nam), bà Nguyễn Thị Phường cho hay, từ năm 2021, khi dịch Covid-19 phức tạp do cần tiền đầu tư hoàn thiện Trường mầm non Hoa Mai (Tôi với tư cách là một người góp vốn vào dự án của Trường, không phải Lãnh đạo hay Thành viên HĐTV Công ty TNHH MTV Xây dựng và Thương mại Đại Thắng), bà Phường có trao đổi với ông Hùng là cán bộ Ngân hàng TMCP tại Sơn La về tìm kiếm đối tác đầu tư vào Trường Mầm non Hoa Mai. Sau đó ông Hùng bảo đã tìm được đối tác, tuy nhiên, tôi không được biết đối tác của ông Hùng tìm được là ai, vì tin tưởng ông Hùng nên tôi không yêu cầu gì hết. Sau đó, ông Hùng bàn rằng bên đối tác sẽ lo cho Tôi 300 triệu sau đó tôi sẽ trả lại sau. Ông Hùng chuyển cho tôi 300 triệu nhưng yêu cầu Tôi đưa toàn bộ hồ sơ (giấy chứng nhận quyền sử dụng đất gốc để chuyển cho đối tác xem) cho ông Hùng mà không yêu cầu bất ký giấy giao nhận hay chứng minh giao nhận gì. Tôi rất tin tưởng ông Hùng vì từ năm 2020 khi bắt đầu dịch COVID-19 Tôi khó khăn về vốn đầu tư vay ngân hàng, ông Hùng đã giúp tôi vay 1,7 tỷ đồng.
Gia đình tôi đã thế chấp cho ông Hùng mảnh đất có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên Nguyễn Thị Phường. Mảnh đất này tôi đang vay tại Ngân hàng TMCP, tuy nhiên, ông Hùng bảo mảnh đất trên chưa đủ tiền nợ vì vậy yêu cầu tôi thế chấp thêm mảnh đất tại Sơn La chưa có giấy tờ, tuy nhiên đã có bộ hồ sơ công chứng để làm giấy tờ - ông Hùng yêu cầu tôi đưa bộ hồ sơ này, bà Phường đã đồng ý và không thấy ông Hùng chuyển lại giấy tờ giao nhận. Cũng như bộ hồ sơ liên quan đến mảnh đất xây dựng Trường Mầm non Hoa Mai, Tôi cũng giao cho ông Hùng mà ông Hùng không đưa lại giấy tờ giao nhận. Sau khi nhận bộ hồ sơ của Tôi, ông Hùng đã chuyển cho tôi 300 triệu và lợi dụng lòng tin của tôi, ông Hùng đã tự ý thế chấp ngoài xã hội để vay năng lãi, mặc dù sau đó bà Phường trao đổi trả lại 300 triệu và xin lại giấy tờ nhưng ông Hùng không chuyển lại.
Sau đó, đầu năm 2023, đột nhiên, Nguyễn Văn Tuân trú tại địa chỉ: tổ 12 phường Chiềng Lề, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La (người chuyên cho vay nặng lãi tại Sơn La) đâm đơn ra Toà án nhân dân tỉnh Sơn La yêu cầu Tôi phải thanh toán số tiền 5,7 tỷ đồng với giấy vay nợ (giả mạo chữ ký của Tôi ký nhận 5,7 tỷ đồng) trong khi đó Tôi không biết và chưa hề gặp Nguyễn Văn Tuân và ký nhận giấy vay mượn số tiền trên. Mặc dù, hồ sơ không đúng và chính xác như trên nhưng Toà án nhân dân TP. Sơn La không hiểu vì lý do gì đã vội vàng đề nghị Văn phòng đăng ký đất đai thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sơn La tạm ngừng thủ tục thủ tục đăng ký biến động quyền sử dụng đất đối với Công ty TNHH MTV Xây dựng và Thương mại Đại Thắng (Chủ đầu tư Trường Mầm non Hoa Mai) gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ Dự án của Trường.
Theo bà Cao Trang Thu, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần tư vấn Chính sách Hà Nội – Berlin, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế Khu vực Châu Á – Thái Bình Dương cho rằng như trình bày của bà Phường, ở đây đã có hành vi làm giả giấy tờ cần các cơ quan tiến hành tố kiểm tra, xác minh, nếu phát hiện hành vi vi phạm cần xem xét xử lý theo quy định của Bộ Luật tố tụng hình sự năm 2015 cản trở sự phát triển của doanh nghiệp, không vì mục đích phát triển dự án giáo dục của doanh nghiệp, việc hiểu đúng quy định pháp luật và việc áp dụng trên thực tế từng vụ việc cụ thể sẽ góp phần giúp pháp luật đi vào cuộc sống, thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội, tránh để các đối tượng xấu lợi dụng các hiểu không đúng của quy định pháp luật trục lợi cho cá nhân mình, ảnh hưởng đến pháp chế xã hội chủ nghĩa./.