1.Tổng quan về chế định hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp
Trở lại nghiên cứu văn bản của Nhà nước về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vửa từ giai đoạn trước. Trong nhiều năm qua, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong đó có Nghị định số 56/2009/N; Đ-CP ngày 30/6/2009 về trợ giúp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV); Nghị quyết số 22/NQ-CP ngày 05/5/2010 về việc triển khai thực hiện Nghị định số 56/2009/NĐ-CP nhằm triển khai thực hiện tích cực, đồng bộ các chính sách trợ giúp phát triển và phát huy mọi khả năng và nguồn lực đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNVV. Nghị định 56/NĐ – CP có nhiều quy định hỗ trợ DNNVV như: hỗ trợ tài chính; mặt bằng sản xuất; đổi mới, nâng cao năng lực công nghệ, trình độ kỹ thuật; xúc tiến mở rộng thị trường; tham gia kế hoạch mua sắm, cưng ứng dịch vụ công; về thông tin và tư vấn; trợ giúp phát triển nguồn nhân lực; vườn ươm doanh nghiệp; tuy nhiên không có điều khoản nào quy định về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp và giải quyết kiến nghị khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp.
Ngày 07/9/2012, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1231/QĐ-TTg về Phê duyệt Kế hoạch phát triển DNNVV giai đoạn 2011 – 2015, xác định quan điểm, mục tiêu, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa: Hoàn thiện khung pháp lý về gia nhập, hoạt động và rút lui khỏi thị trường của doanh nghiệp; hỗ trợ tiếp cận tài chính, tín dụng và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; hỗ trợ đổi mới công nghệ và áp dụng công nghệ mới trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa; phát triển nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, tập trung vào nâng cao năng lực quản trị cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa; đẩy mạnh hình thành các cụm liên kết, cụm ngành công nghiệp, tăng cường tiếp cận đất đai cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa; cung cấp thông tin hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa và xúc tiến mở rộng thị trường cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; xây dựng hệ thống tổ chức trợ giúp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa; quản lý thực hiện Kế hoạch phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tuy điểm danh nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa nhưng văn bản này chưa nêu giải pháp về hỗ trợ pháp lý cho DNNVV.
Công tác hỗ trợ pháp lý cho DN (nói chung) và DNNVV (nói riêng) thực hiện theo Nghị định số 66/2008/NĐ-CP ngày 28/5/2008 của Chính phủ về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp; Thông tư liên tịch số 157/2010/TTLT-BTC-BTP ngày 12/10/2010 của Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp hướng dẫn lập dự toán, sử dụng và quyết toán kinh phí dành cho công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp; Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành dành cho doanh nghiệp được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kèm theo Quyết định số 585/QĐ-TTg ngày 05 tháng 5 năm 2010 (giai đoạn 2010-2014) và Quyết định số 2139/QĐ-TTg ngày 28 tháng 11 năm 2014 (giai đoạn 2015-2020).
Khoản 3, Điều 14, Luật hỗ trợ DNNVV ngày12 tháng 6 năm 2017 quy định:
“3.Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan, tổ chức, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, thực hiện các hoạt động sau đây để hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa:
a) Xây dựng, quản lý, duy trì, cập nhật, khai thác và sử dụng cơ sở dữ liệu về pháp luật;
b) Xây dựng và tổ chức thực hiện các chương trình hỗ trợ pháp lý để cung cấp thông tin, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, tư vấn pháp luật.”
Có thể rút ra nhận xét sau đây:
-Trước khi ban hành Luật hỗ trợ DNNVV, chế định hỗ trợ pháp lý cho DN không nằm trong chế định hỗ trợ DNNVV mà vận hành theo quy định riêng; được thực hiện lồng ghép với chương trình hỗ trợ DNNVV.
- Luật hỗ trợ DNNVV là văn bản đầu tiên trong chế định hỗ trợ DNNVV có quy định về hỗ trợ pháp lý cho DN.
Đặc điểm trên cho thấy vị thế quan trọng trên danh nghĩa của chế định hỗ trợ pháp lý cho DN nhưng cũng có thể là một trong những nguyên nhân việc triển khai chương trình hỗ trợ pháp lý cho DN chưa có sự gắn kết chặt chẽ với các chương trình cải thiện môi trường kinh doạnh, hỗ trợ DNNVV ở cấp tỉnh trong thời gian qua.
2. Hỗ trợ pháp lý cho DN đối với việc cải thiện môi trường kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp ở cấp tỉnh
Hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp là việc Nhà nước quy định và thực hiện các hình thức, nội dung hỗ trợ pháp lý; các điều kiện bảo đảm hoạt động hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp và tổ chức, cá nhân kinh doanh; trách nhiệm của các Bộ, cơ quan ngang Bộ và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong việc hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp. Theo Báo cáo tổng kết năm 2016 về công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp của Bộ Tư pháp số 42/BTP-PLDSKT ngày 10 tháng 2 năm 2017 thì đã có 12 Bộ, ngành và 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ban hành Kế hoạch/Chương trình hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp
[1].
Tuy nhiên, việc thực hiện hỗ trợ pháp lý cho DN có kết quả khác nhau ở các địa phương. Mặc dù có rất nhiều nỗ lực và thừa nhận sự quan trọng, hữu ích của việc hỗ trợ pháp lý cho DN, nhưng không ít tỉnh, thành phố đều thừa nhận kinh phí cấp cho thực hiện chương trình hỗ trợ pháp lý ít, có tỉnh không có; sự phối hợp giữa Sở Tư pháp và hiệp hội doanh nghiệp chưa chặt chẽ; việc tiếp nhận, giải quyết kiến nghị, khó khăn, vướng mắc không đáng kể, dẫn tới kết quả chung trong thực hiện chương trình hỗ trợ pháp lý cho DN còn khiêm tốn,…
Mặc dù dẫn chứng với rất nhiều con số đầu ra trong 5 năm hoạt động hỗ trợ pháp lý cho DN, nhưng bài báo đăng trên Báo Nghệ An kết luận: Hỗ trợ pháp lý cho DN còn nặng về hình thức.
Hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp: Còn nặng hình thức
(Baonghean.vn) - Các doanh nghiệp đã nhận được sự hỗ trợ nhưng chưa nhiều, hiệu quả của sự hỗ trợ chưa cao, nhiều cơ quan Nhà nước chưa mặn mà hỗ trợ cho doanh nghiệp... Đó là ý kiến của nhiều doanh nghiệp hiện nay đối với công tác hỗ trợ pháp lý của các cơ quan Nhà nước trên địa bàn tỉnh.
Trong 5 năm, các cơ quan đã biên soạn và in phát hành hơn 8.000 cuốn cẩm nang pháp luật, phát hành 6 số tập san chuyên đề với số lượng gần 12.000 cuốn. Sở Tư pháp đã tổ chức 18 cuộc hội nghị tập huấn các văn bản pháp luật mới có liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp; chủ trì cùng các ngành tổ chức thành công 3 cuộc thi Doanh nghiệp với pháp luật, qua đó khuyến khích các doanh nghiệp chủ động tìm hiểu pháp luật và tuyên truyền rộng rãi các văn bản pháp luật có liên quan đến các doanh nghiệp.
Theo cộng đồng DN, thời gian qua, họ đã nhận được sự trợ giúp pháp lý từ các cơ quan nhà nước nhưng chưa nhiều... Hiện hình thức hỗ trợ pháp lý được áp dụng nhiều nhất là tập huấn các văn bản pháp luật và nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, quản lý DN. Tham gia các buổi tập huấn có thể thấy, không nhiều doanh nghiệp mặn mà với hình thức này.
Ông Phan Thanh Miễn – Chủ tịch Hội doanh nghiệp nhỏ và vừa tỉnh cho rằng, lâu nay các cuộc tập huấn, bồi dưỡng pháp luật cho DN hiệu quả chưa cao. Nội dung tập huấn còn hình thức, cứng nhắc và chưa đi sâu vào những cái doanh nghiệp thiếu. Cách tập huấn, tuyên truyền đang theo hướng những cái các sở, ngành có chứ chưa thực chất theo hướng những cái DN cần.
Trong quá trình sản xuất, kinh doanh, DN gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc từ cơ chế, chính sách đến hệ thống văn bản pháp luật. Khi đó, các DN phải nhờ đến sự tư vấn, hướng dẫn của các tổ chức, đơn vị am hiểu về pháp luật. Tuy nhiên, qua tìm hiểu thì thấy rằng, nhiều DN trên địa bàn tỉnh đang lúng túng khi muốn được giúp đỡ. |
Một đánh giá khác từ tỉnh Tuyên Quang: Sau khi chứng minh vai trò quan trọng trong hỗ trợ pháp lý cho DN, bài báo lấy ý kiến từ nhiều phía các cơ quan, hiệp hội, doanh nghiệp và đề nghị: hỗ trợ pháp lý cho DN cần chuyên sâu:
Trợ giúp pháp lý cho doanh nghiệp: Cần chuyên sâu[3]
TQĐT - Trợ giúp pháp lý cho doanh nghiệp là hoạt động cần thiết nâng cao kiến thức, hiểu biết pháp lý cho chủ doanh nghiệp để phòng, tránh rủi ro trong hoạt động của doanh nghiệp. Tuy nhiên, hoạt động trợ giúp pháp lý cho doanh nghiệp cần mang tính chuyên sâu hơn theo từng loại hình doanh nghiệp, nội dung pháp lý doanh nghiệp cần trợ giúp.
Công tác trợ giúp pháp lý cho doanh nghiệp được triển khai qua nhiều hình thức. Cổng thông tin điện tử của tỉnh, các trang thông tin điện tử đã cập nhật, đăng tải văn bản pháp luật; bộ thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết thủ tục hành chính các cấp; xây dựng chuyên mục “Dành cho nhà đầu tư”, “Thông tin doanh nghiệp”, “Doanh nghiệp hỏi, cơ quan chức năng trả lời”...
Theo luật sư Hoàng Thanh Kính, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Tuyên Quang, bên cạnh việc các doanh nghiệp chủ động tìm hiểu, thường xuyên cập nhật kiến thức pháp luật thì cơ quan chức năng cần tăng cường tư vấn pháp lý cho doanh nghiệp. Đối với những vấn đề liên quan đến nhiều loại hình doanh nghiệp thì nên tổ chức tư vấn, trợ giúp chung. Thêm vào đó, cần phải phân loại các loại hình doanh nghiệp rồi lựa chọn những vấn đề pháp lý nào là cần thiết với họ để trợ giúp. Như vậy, hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý sẽ thiết thực hơn. |
Một điểm dễ nhận thấy, mặc dù các địa phương có Kế hoạch hỗ trợ pháp lý rất “hoành tráng”, nhưng qua nghiên cứu các nội dung về cải thiện môi trường kinh doanh, thực hiện Nghị quyết 19 của Chính phủ, Nghị quyết 35 về hỗ trợ doanh nghiệp cho thấy, hỗ trợ pháp lý cho DN được đề cập khá mờ nhạt. Vì vậy, “khách hàng” của chương trình hỗ trợ pháp lý cho DN là hiệp hội DN, doanh nghiệp còn chưa biết dẫn tới chưa sử dụng có hiệu quả các “sản phẩm” mà chương trình hỗ trợ pháp lý cung cấp; khả năng kết nối của cơ quan hỗ trợ pháp lý với doanh nghiệp chưa cao. Trong tọa đàm của Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế, Bộ Tư pháp tại thành phố Hồ Chí Minh, doanh nghiệp cho biết: “công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp tuy đã được triển khai từ năm 2008 trên cơ sở Nghị định số 66/2008/NĐ-CP ngày 28/5/2008 của Chính phủ về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp, Thông tư liên tịch số 157/2010/TTLT-BTC-BTP ngày 12/10/2010 của Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp hướng dẫn lập dự toán, sử dụng và quyết toán kinh phí dành cho công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhưng vẫn có nhiều doanh nghiệp không trực tiếp nắm rõ các quy định này để áp dụng, vận dụng thực hiện tốt pháp luật mà các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố thường khi có các vướng mắc pháp lý sẽ thông qua các văn phòng luật sư, công ty luật để thực hiện. Ngoài ra, trên thực tế, mặc dù Điều 10 Nghị định số 66/2008/NĐ-CP đã quy định rõ trách nhiệm giải đáp pháp luật cho doanh nghiệp nhưng nhiều cơ quan nhà nước khi được doanh nghiệp hỏi, đề nghị giải đáp thì không có hồi âm trả lời có nhận được hay không và không trả lời cho doanh nghiệp hoặc ý kiến trả lời chung chung, không rõ gây khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình thực hiện, vì vậy, để triển khai hiệu quả cơ chế này cần có chế tài khi đưa ra các quy định trách nhiệm của các cơ quan có liên quan, nhất là trong công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp của các cơ quan trong thời gian tới”
3. Sáng kiến hỗ trợ pháp lý cho DN gắn với cải thiện môi trường kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp ở Bắc Ninh: Bác sĩ doanh nghiệp
3.1. Nghiên cứu, xây dựng Mô hình Bác sĩ doanh nghiệp
Trong quá trình quản lý, điều hành phát triển kinh tế - xã hội, ở tỉnh Bắc Ninh, các cơ quan Nhà nước đã thực hiện nhiều hình thức thu thập và giải quyết kiến nghị, khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp thông qua các hình thức gặp mặt doanh nghiệp hàng năm; đối thoại doanh nghiệp theo chuyên đề; ban hành quy định về trách nhiệm trong giải quyết khó khăn, vưởng mắc cho doanh nghiệp.
Tuy nhiên, các hình thức trên chưa giải quyết được những kiến nghị, khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp. Việc gặp mặt doanh nghiệp thường tiến hành đầu xuân, bày tỏ sự quan tâm, thân thiện của chính quyền và cộng đồng doanh nghiệp. Cũng chính vì ý nghĩa này mà dần dần gặp mặt doanh nghiệp của người đứng đầu chính quyền địa phương với cộng đồng doanh nghiệp đã giảm dần ý nghĩa trong việc thu thập và giải quyết vướng mắc cho doanh nghiệp. Cuộc gặp mặt đầu xuân của chính quyền đối với doanh nghiệp chủ yếu mang ý nghĩa biểu tượng về sự đồng hành của chính quyền tỉnh đối với doanh nghiệp, biểu dương thành tích, khen thưởng, động viên. Tuy vậy đến thời điểm này đây vẫn là hình thức chủ yếu trong giao tiếp tập thể giữa chính quyền và cộng đồng doanh nghiệp.
Hình thức đối thoại giữa cơ quan Nhà nước và doanh nghiệp thường theo chủ đề, lĩnh vực và khi có vấn đề bức xúc của các Bộ ngành hay theo định kỳ ở cấp tỉnh. Năm 2014, đánh dấu bước chuyển biến trong đối thoại chính sách thuế và hải quan theo Chỉ thị 24/CT-TTg ngày 05 tháng 08 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ. Số giờ làm thủ tục về thuế đã giảm rất nhiều so với trước.
Thu thập ý kiến thông qua các Hiệp hội doanh nghiệp chủ yếu là các vướng mắc chung về cơ chế chính sách; chưa giải quyết được những khó khăn vướng mắc cho doanh nghiệp.Qua phản ánh từ phía Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa tỉnh Bắc Ninh, nhiều kiến nghị của doanh nghiệp chưa được các Sở, ngành giải quyết nghiêm túc; chất lượng trả lời các kiến nghị, giải quyết khó khăn, vướng mắc còn thấp, còn tồn đọng vướng mắc kéo dài; không có cơ quan giúp UBND tỉnh theo dõi, giải quyết kiến nghị, khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp. Vì vậy cần có nghiên cứu tình hình giải quyết kiến nghị, khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp từ phía cơ quan Nhà nước cũng như khảo sát đánh giá từ phía doanh nghiệp để xây dựng mô hình tích cực và hiệu quả hơn trong giải quyết kiến nghị, khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp.
Chỉ số thành phần chi phí không chính thức rất quan trọng trong Chỉ số PCI vì đây là chỉ số có trọng số cao trong cơ cấu tính điểm bình quân có trọng số của PCI. Ai cũng thấy sự nhức nhối khi doanh nghiệp và người dân phải trả chi phí không chính thức. Để cải thiện Chỉ số PCI hàng năm, các địa phương luôn phải đương đầu với cuộc chiến chống lại xu hướng gia tăng về chi phí không chính thức nhằm đem lại môi trường kinh doanh lành mạnh hơn. Theo khảo sát tại thời điểm xây dựng mô hình Bác sĩ doanh nghiệp có 43,5% DN trả lời rằng, khi gặp khó khăn vướng mắc lại phải gặp chính nơi gây ra vướng mắc đề giải quyết, có lý do quan ngại về phát sinh chi phí không chính thức.
Qua khảo sát cũng cho thấy: Rào cản và phát sinh chi phí không chính thức chủ yếu nằm ở tiếp cận nguồn lực của nhà nước hoặc nguồn lực do Nhà nước điều tiết tới doanh nghiệp mong muốn được tiếp cận. Chính quá trình này làm cho doanh nghiệp và cơ quan Nhà nước tiếp cận với nhau. Kết quả giải quyết nhiều khi phụ thuộc vào sự thiện chí của cán bộ cụ thể. Doanh nghiệp thường dùng những cách thức thương lượng với cán bộ, ít khi sử dụng kiến thức pháp lý hoặc dịch vụ tư vấn để tự vệ quyền lợi. Chưa có hệ thống của tỉnh theo dõi và bênh vực quyền lợi của doanh nghiệp khi gặp những vướng mắc kéo dài. Lãnh đạo cao nhất của tỉnh có tinh thần tiên phong nhưng khó có cơ sở giải quyết nếu các cơ quan giúp việc không trình lên. Vì vậy chưa có cơ chế hữu hiệu nào để kiểm soát việc giải quyết khó khăn vướng mắc của doanh nghiệp. Quy định về trách nhiệm của người đứng đầu trong giải quyết kiến nghị của doanh nghiệp cũng trở nên không thực tế.
Việc giải quyết các kiến nghị của doanh nghiệp thực sự có vai trò to lớn trong hỗ trợ doanh nghiệp, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh. Để nâng cao hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy cải thiện môi trường kinh doanh, cần có Tổ công tác phản ứng nhanh trong tiếp nhận và giải quyết kiến nghị khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp. Tuy vậy để Tổ công tác hoạt động hiệu quả cần có cơ quan độc lập thu thập những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp; theo dõi đánh giá chất lượng việc giải quyết kiến nghị, hỗ trợ doanh nghiệp; tư vấn, đề xuất những biện pháp, áp dụng cơ chế, chính sách pháp luật trong giải quyết kiến nghị của doanh nghiệp; tổng hợp tình hình và trách nhiệm giải quyết các kiến nghị của doanh nghiệp của các Sở, ngành để báo cáo đầy đủ, khách quan thông tin với UBND tỉnh.
Do đa số doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh ở các làng nghề nên thiếu kiến thức quản trị chuyên nghiệp, hoạt động theo kinh nghiệm thương trường, trước những khó khăn thường đi hỏi bất kỳ ai, câu hỏi thường không rõ ràng. Nhiều trường hợp quá tin tưởng vào mối quan hệ của bản thân hoặc tin tưởng hoàn toàn vào tư vấn của một số cán bộ cơ quan nhà nước, dẫn tới gặp rủi ro không kịp xử lý. Doanh nghiệp đôi khi thiếu tự tin vào dịch vụ trên thị trường do phí cao, tính bảo mật thấp, đồng thời sợ liên lụy đến tranh chấp pháp lý hoặc sợ làm “mất lòng các cơ quan Nhà nước” do tư vấn gây ra. Nói chung là doanh nghiệp thiếu tận dụng những cơ hội chiến lược cũng như phòng ngừa rủi ro.
Khi chúng tôi đưa ra câu hỏi “anh/chị có sáng kiến gì mới trong hoạt động giải quyết kiến nghị, khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp hay không?” thì đa số đều mong muốn sẽ có một đơn vị, hay trung tâm tư vấn tận tình cho doanh nghiệp, trước hết là để cung cấp thông tin, giúp doanh nghiệp nắm rõ chính sách, chế tài, hệ thống luật pháp; sau là giúp đỡ doanh nghiệp giải quyết kiến nghị, khó khăn, vướng mắc cho họ.
Bác sĩ doanh nghiệp Bắc Ninh là Văn phòng độc lập với các cơ quan quản lý Nhà nước, do Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Ninh vận hành, có chức năng tư vấn, chẩn đoán, đề xuất với chính quyền tỉnh về phương án; phối hợp, đôn đốc giải quyết dứt điểm, nâng cao hiệu quả trong việc giải quyết kiến nghị, khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện pháp luật của doanh nghiệp phát sinh trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh..
3.2. Các hoạt động của “Bác sĩ doanh nghiệp”
Hoạt động mô hình “Bác sĩ doanh nghiệp” Bắc Ninh đa dạng, trong đó tập trung vào các hoạt động chính:
- Trước tiên tập trung vào kết nối với cơ quan chính quyền để giải quyết các vướng mắc trong thực hiện pháp luật cho doanh nghiệp, tạo lòng tin cho doanh nghiệp vào vai trò của Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc bảo vệ quyền lợi và hỗ trợ hoạt động của hội viên. Tham gia và giữ vai trò nòng cốt trong hoạt động của Tổ công tác hỗ trợ doanh nghiệp. Văn phòng Bác sĩ doanh nghiệp cũng chính là cơ quan Thường trực của Tổ công tác hỗ trợ doanh nghiệp Bắc Ninh.
- Văn phòng Bác sĩ doanh nghiệp tổ chức ngày tiếp, hướng dẫn và tư vấn doanh nghiệp vào 2 ngày trong tháng: Ngày 5 và 25 hàng tháng tại Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế - xã hội. Thông báo rộng rãi trên phương tiện thông tin đại chúng để doanh nghiệp bất kỳ có thể tham gia.
- Hỗ trợ doanh nghiệp theo các địa bàn. Hiệp hội DNNVV cùng với Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế - xã hội tỉnh tổ chức các buổi đối thoại ở cấp huyện và hỗ trợ tư vấn tại bàn. Trên cơ sở đó hướng dẫn các hội viên giải quyết các khó khăn, vướng mắc và tổng hợp các kiến nghị, khó khăn vướng mắc gửi đến các cơ quan Nhà nước và theo đuổi đến khi có kết quả giải quyết.
- Hướng dẫn nâng cao năng lực bản thân doanh nghiệp, hiểu biết về pháp luật, quyền tự bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp. Chỉ dẫn cách thức và tiếp cận với cơ quan Nhà nước để đạt hiệu quả (nhận biết cơ quan giải quyết vướng mắc, phong cách, thái độ, phương pháp, thông tin pháp luật làm căn cứ, quyết tâm theo đuổi..).
- Xây dựng cơ chế theo dõi giải quyết kiến nghị triệt để khó khăn vướng mắc của các doanh nghiệp: Khuyến khích doanh nghiệp phản ánh khó khăn, vướng mắc trao đổi để nắm bắt chi tiết, kèm theo hồ sơ tài liệu; làm việc với các cơ quan chức năng; tập hợp và chuẩn bị công cụ pháp lý để đề xuất cách giải quyết với người đứng đầu chính quyền cấp tỉnh.
- Xây dựng cơ chế phản hồi về thanh tra, kiếm tra của các cơ quan Nhà nước. Doanh nghiệp phản ánh về những cuộc kiểm tra, thanh tra trùng lắp, có dấu hiệu thiếu tường minh, cán bộ thanh tra không thực hiện đúng quy trình để kịp thời phản ánh với cấp có thẩm quyền và phòng ngừa.
Để trao cho Mô hình Bác sĩ doanh nghiệp Bắc Ninh điểm tựa pháp lý, UBND tỉnh Bắc Ninh đã thành lập Tổ công tác hỗ trợ doanh nghiệp do Chủ tịch UBND tỉnh làm Tổ trưởng, Ủy viên Thường trực là Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Ninh, Trưởng nhóm nghiên cứu và vận hành mô hình Bác sĩ doanh nghiệp Bắc Ninh. Tổ công tác có thành viên là Giám đốc Sở, ngành liên quan nhiều đến giải quyết khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp. Vì vậy, Mô hình Bác sĩ doanh nghiệp có nhiều thuận lợi khi cần phối hợp với Sở, ban, ngành, địa phương.
Tổ công tác hỗ trợ doanh nghiệp có nhiệm vụ giúp Chủ tịch UBND tỉnh điều phối, thực hiện tốt sự phối hợp trong hoạt động của các Sở, ban, ngành, đơn vị, địa phương về công tác hỗ trợ doanh nghiệp, trọng tâm là kịp thời nắm bắt, giải quyết dứt điểm khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp; đa dạng hóa kênh thông tin phản ánh, tiếp nhận và phản hồi, giải quyết kiến nghị của doanh nghiệp; ngăn ngừa các việc làm của các cơ quan Nhà nước có thể gây phiền hà cho doanh nghiệp, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh của tỉnh thân thiện, an toàn, minh bạch hơn.
Sau những nghi ngại đầu tiên khi chúng tôi giới thiệu về “Bác sĩ doanh nghiệp Bắc Ninh”, nhiều doanh nghiệp đã trải nghiệm thú vị về phản ánh thông tin và nhận trợ giúp. Khi chúng tôi gửi email đến doanh nghiệp giới thiệu Bác sĩ doanh nghiệp Bắc Ninh – Một nỗ lực mới của tỉnh Bắc Ninh để cải thiện môi trường kinh doanh, một số doanh nghiệp đã ngỡ ngàng vì không tin là có một đội ngũ cán bộ dành thời gian quan tâm lắng nghe giải quyết các khó khăn vướng mắc của doanh nghiệp với thái độ thân thiện, tận tâm và am hiểu tường tận về pháp luật đối với các vấn đề vướng mắc mà doanh nghiệp có thể gặp phải.
Tính đến hết tháng 9/2017, Bác sĩ doanh nghiệp Bắc Ninh đã tiếp nhận, trợ giúp 118 trường hợp phản phản ánh, kiến nghị của doanh nghiệp; kiểm chứng, xác thực, ghi nhận các nội dung kiến nghị, phản ánh. 100% nội dung phản ánh qua email, điện thoại cố định, điện thoại di động được xác thực; người phản ánh, kiến nghị có tinh thần trách nhiệm và mang tính xây dựng cao.
Hoạt động của Bác sĩ doanh nghiệp thông qua nhiều hình thức đa dạng với mục tiêu cao nhất là hiệu quả trong giải quyết phản ánh kiến nghị, khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp trên tinh thần “nói thật, làm thật”, “sự việc cụ thể, thông điệp lớn”, tạo không gian khác biệt trong trợ giúp doanh nghiệp theo mô hình Bác sĩ doanh nghiệp với phương châm “thân thiện, lắng nghe, thấu cảm, tận tâm”.
Nhiều trường hợp, Bác sĩ doanh nghiệp đến trực tiếp doanh nghiệp để ghi nhận, tìm hiểu cụ thể để có phương án giải quyết. Một số trường hợp kiến nghị có tính chất phức tạp của doanh nghiệp có sự vào cuộc quyết liệt của lãnh đạo UBND tỉnh, cùng thành viên Tổ công tác và đại diện các Sở, ban, ngành trực tiếp đến trụ sở doanh nghiệp làm việc, có phương án giải quyết kịp thời, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Những hành động cụ thể của lãnh đạo tỉnh giúp cho các doanh nghiệp yên tâm và tin tưởng hơn vào môi trường đầu tư của tỉnh.
Dù hỗ trợ theo hình thức nào cũng đều khẳng định rõ: việc phản ánh hoặc gửi kiến nghị không chỉ để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp mà còn góp phần quan trọng vào cải thiện môi trường kinh doanh tỉnh Bắc Ninh thân thiện, an toàn và minh bạch hơn.
Tóm lại, Luật hỗ trợ DNNVV đã quy định về hỗ trợ pháp lý cho DN. Đây là căn cứ và điều kiện thuận lợi để xây dựng quy định mới của Chính phủ về hỗ trợ pháp lý cho DNNVV. Muốn hoạt động hỗ trợ pháp lý cho DN có hiệu quả cần hướng vào mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh ở các địa phương. Ngoài những nội dung quy định chung về xây dựng cơ sở dữ liệu pháp luật; trách nhiệm của các Bộ, ngành, UBND cấp tỉnh trong hỗ trợ pháp lý thì cần có những quy định cụ thể. Quy định về cung cấp thông tin, tổ chức tham vấn khi xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật; tổ chức đánh giá tác động của việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến kinh doanh
. Hỗ trợ pháp lý theo kết quả sử dụng dịch vụ tư vấn pháp lý và tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan tư pháp và Hiệp hội DN, là một nội dung của chương trình cải thiện môi trường kinh doanh ở địa phương. Tập trung hình thành cơ chế, tổ chức, cách thức vận hành, năng lực phản ứng nhanh về giải quyết khó khăn, vướng mắc cho DN trong thực thi pháp luật. Kết nối mạng lưới và thúc đẩy sáng kiến hỗ trợ pháp lý cho DN ở các địa phương thông qua các mô hình có tính tương tác cao, đối thoại, giải đáp pháp luật; giữa chính quyền và doanh nghiệp; có cơ chế đề đảm bảo công bằng khi giải quyết kiến nghị, khó khăn, vưởng mắc cho DN.
TS. Nguyễn Phương Bắc
Viện trưởng - Viện Nghiên cứu Phát triển KTXH tỉnh Bắc Ninh