Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, việc cải cách mạnh mẽ và toàn diện các chính sách thuế trở thành yếu tố thiết yếu để xây dựng một môi trường kinh doanh hiện đại, công bằng và bền vững. Dự thảo Luật Thuế Thu nhập Doanh nghiệp (TNDN) sửa đổi, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, hiện đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến rộng rãi và đã thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng doanh nghiệp.
Với mục tiêu thúc đẩy sự phát triển bền vững, Dự thảo được xây dựng nhằm tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi, hỗ trợ mạnh mẽ cho doanh nghiệp, đồng thời bắt kịp xu thế quốc tế và đáp ứng yêu cầu thực tiễn của quá trình hội nhập và chuyển đổi số. Dưới đây là một số điểm mới nổi bật của Dự thảo:
1. Ưu đãi thuế cho doanh nghiệp nhỏ: Linh hoạt và sát thực tế
Một trong những cải tiến đáng chú ý trong Dự thảo là việc áp dụng mức thuế suất ưu đãi linh hoạt, phù hợp với quy mô doanh nghiệp. Cụ thể, doanh nghiệp có tổng doanh thu dưới 3 tỷ đồng/năm sẽ được áp dụng mức thuế suất 15%, doanh nghiệp có doanh thu từ 3 tỷ đến 50 tỷ đồng/năm sẽ chịu mức thuế 17%, và doanh nghiệp có doanh thu trên 50 tỷ đồng/năm vẫn giữ mức thuế suất 20% như hiện hành. Chính sách này nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ – vốn chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam – phát triển ổn định và nâng cao năng lực cạnh tranh, từ đó góp phần vào sự phát triển chung của nền kinh tế.
2. Mở rộng đối tượng nộp thuế và quy định thống nhất về ưu đãi
Dự thảo Luật Thuế Thu nhập Doanh nghiệp sửa đổi đã mở rộng phạm vi điều chỉnh, bao gồm không chỉ các doanh nghiệp trong nước mà còn cả các doanh nghiệp nước ngoài, dù có hay không có cơ sở thường trú tại Việt Nam. Ngoài ra, dự thảo cũng áp dụng cho các hợp tác xã và đơn vị sự nghiệp có thu nhập từ hoạt động kinh doanh. Một điểm đáng chú ý khác là dự thảo quy định rõ ràng và thống nhất các chính sách ưu đãi thuế chỉ trong khuôn khổ Luật Thuế Thu nhập Doanh nghiệp, không phân tán trong các luật chuyên ngành khác. Cách tiếp cận này giúp đảm bảo tính minh bạch, đồng bộ và dễ thực thi, đồng thời tránh tình trạng chồng chéo và khó kiểm soát trong công tác quản lý thuế.
3. Rà soát và làm rõ thu nhập được miễn thuế
Dự thảo cũng đã chỉ rõ rằng thu nhập miễn thuế sẽ được giới hạn chỉ đối với các hoạt động trực tiếp sản xuất, không áp dụng cho các hình thức thương mại thuần túy. Cụ thể, các lĩnh vực như trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, và sản phẩm chế biến từ nông sản, lâm sản do doanh nghiệp tự sản xuất sẽ được hưởng ưu đãi thuế. Điều này thể hiện định hướng chính sách của Nhà nước, ưu tiên phát triển nông nghiệp và sản xuất thực chất, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào các ngành sản xuất cơ bản, góp phần vào việc đảm bảo an ninh lương thực và phát triển bền vững nền kinh tế.
4. Bù trừ lãi – lỗ linh hoạt giữa các hoạt động kinh doanh
Một điểm mới đáng chú ý trong Dự thảo Luật Thuế Thu nhập Doanh nghiệp sửa đổi là quy định cho phép bù trừ thu nhập giữa các hoạt động kinh doanh. Cụ thể, lãi từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản, dự án đầu tư, hoặc quyền tham gia dự án có thể được bù trừ với lỗ từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh khác trong cùng kỳ tính thuế. Quy định này giúp phản ánh đúng bản chất thu nhập của doanh nghiệp, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư, đặc biệt là trong các lĩnh vực hạ tầng và bất động sản, khi họ có thể cân đối thu nhập và chi phí một cách linh hoạt, giảm thiểu rủi ro tài chính và khuyến khích đầu tư lâu dài.
5. Tăng cường quản lý thuế với các tổ chức nước ngoài và nền tảng số
Dự thảo Luật Thuế Thu nhập Doanh nghiệp sửa đổi bổ sung quy định về việc thu thuế đối với tổ chức nước ngoài kinh doanh trên nền tảng số, không có hiện diện vật lý tại Việt Nam nhưng có thu nhập từ người tiêu dùng trong nước. Đây là một bước đi quan trọng và phù hợp với thông lệ quốc tế, giúp đảm bảo công bằng về nghĩa vụ thuế giữa các doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài. Quy định này cũng góp phần bảo vệ nguồn thu ngân sách quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ, tạo ra sự công bằng và minh bạch trong quản lý thuế giữa các nền kinh tế truyền thống và nền tảng số toàn cầu.
6. Ưu đãi cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và công nghệ cao
Dự thảo Luật Thuế Thu nhập Doanh nghiệp sửa đổi đưa ra chính sách ưu đãi thuế đặc biệt đối với các doanh nghiệp khoa học – công nghệ, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tham gia vào các hoạt động nghiên cứu, thử nghiệm, và chuyển giao công nghệ. Mục tiêu của chính sách này là khuyến khích đầu tư vào đổi mới sáng tạo, một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng trong kỷ nguyên số.
Dự thảo Luật Thuế Thu nhập Doanh nghiệp sửa đổi không chỉ tập trung vào các ưu đãi thuế, mà còn hướng tới một môi trường thuế hiện đại và thân thiện. Đây là một phần trong chiến lược hoàn thiện hệ thống thuế của Việt Nam đến năm 2030, với các định hướng rõ ràng: công khai, minh bạch, và dễ thực thi. Đồng thời, dự thảo còn cam kết thân thiện với người nộp thuế, tạo ra một môi trường thuận lợi giúp doanh nghiệp phát triển dài hạn và bền vững, từ đó đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế quốc gia.
Dự thảo hiện đang được tiếp tục lấy ý kiến từ các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp. Việc phản hồi đầy đủ và khách quan sẽ góp phần xây dựng một đạo luật sát thực tiễn, thúc đẩy niềm tin và sự đồng hành giữa Nhà nước và doanh nghiệp trong quá trình phát triển quốc gia.
Đỗ Văn Tuyến
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý