Chủ đề 89: Bắt đầu lại thời hiệu khởi kiện

Bài học kinh nghiệm: Pháp luật trọng tài luôn đặt thời hiệu cho việc yêu cầu giải quyết tranh chấp. Cụ thể, theo khoản 2 Điều 21 Pháp lệnh Trọng tài thương mại 2003, “đối với vụ tranh chấp mà pháp luật không quy định thời hiệu khởi kiện thì thời hiệu khởi kiện giải quyết vụ tranh chấp bằng trọng tài là hai năm, kể từ ngày xảy ra tranh chấp”. Tương tự, theo Điều 33 Luật Trọng tài thương mại 2010, “trừ trường hợp luật chuyên ngành có quy định khác, thời hiệu khởi kiện theo thủ tục trọng tài là 02 năm, kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm”. Về hệ quả của hết thời hiệu, pháp luật về trọng tài không có quy định nhưng Bộ luật dân sự đã theo hướng là các bên mất quyền khởi kiện: “nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện” (khoản 3 Điều 154 Bộ luật dân sự 2005, khoản 3 Điều 150 Bộ luật dân sự 2015).
Trong vụ việc trên, Hội đồng Trọng tài xác định “Thời hiệu khởi kiện của vụ kiện này là 02 năm và được bắt đầu lại kể từ ngày 16/11/2009 – ngày tiếp theo sau ngày xảy ra sự kiện”. Tuy nhiên, Hội đồng Trọng tài cũng xác định “Đơn khởi kiện của Nguyên đơn được đề ngày 25/11/2011 và Đơn khởi kiện này chỉ được VIAC chính thức thụ lý vào ngày 30/11/2011”. Với những thông tin này, chúng ta thấy thời hiệu 2 năm nêu trên đã hết nhưng chúng ta vẫn thấy Hội đồng Trọng tài giải quyết tranh chấp theo hướng Bị đơn phải trả cho Nguyên đơn khoản tiền còn thiếu. Mặc dù vậy, chung ta thấy hướng của Hội đồng Trọng tài là thuyết phục vì lý do sau:
Ở đây, phía Bị đơn phát biểu rằng “dù đã hết thời hiệu nhưng Bị đơn không chối bỏ khoản tiền mà Bị đơn còn nợ Nguyên đơn và Bị đơn đề nghị Nguyên đơn xem xét lại yêu cầu về khoản lãi do chậm thanh toán”. Điều đó có nghĩa là Bị đơn chỉ tranh chấp về khoản lãi còn khoản nợ gốc không có tranh chấp và cụ thể là Bị đơn vẫn thừa nhận còn nợ Nguyên đơn một khoản tiền. Chính việc ghi nhận nợ này làm cho thời hiệu khởi kiện vẫn còn. Bởi lẽ, theo Điều 162 Bộ luật dân sự 2005, Điều 157 Bộ luật dân sự 2015, “thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự bắt đầu lại trong trường hợp sau đây: Bên có nghĩa vụ đã thừa nhận một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình đối với người khởi kiện”. Với các thông tin nêu trên, thời hiệu khởi kiện 2 năm tưởng chừng đã kết thúc nhưng thực tế lại được bắt đầu lại (tiếp tục 2 năm) kể từ ngày kế tiếp việc Bị đơn thừa nhận còn nợ Nguyên đơn một khoản tiền.
Từ vụ việc trên, doanh nghiệp có thể rút ra bài học là họ vẫn có thể khởi kiện ra Trọng tài cho dù thời hiệu thông thường đã hết nếu họ chứng minh được rằng trong khoảng thời hạn 2 năm gần đây người bị khởi kiện thừa nhận họ còn nợ doanh nghiệp. Cơ sở đề được khởi kiện trong hoàn cảnh như vừa nêu là do thời hiệu khởi kiện bắt đầu lại từ thời điểm đối tác thừa nhận nghĩa vụ với doanh nghiệp.
VIAC